Αλώα : Η "Πρόστυχη" Εορτή της Αρχαιότητας

 Τα Αλώα ήταν μία από τις γιορτές που τελούσαν οι Αρχαίοι Έλληνες συστηματικά κάθε χρόνο προς τιμήν της Θεάς Δήμητρας γνωστής ως <<Αλωαίης>> (θεά των καρπών της γης), του Διονύσου (θεού του αμπέλου και του οίνου) και του Ποσειδώνα <<Φυταλμίου>> (θεού της παράλιας βλάστησης). 

Τα Αλώα υπήρξαν τρισυπόστατη αγροτική εορτή της αρχαιότητας και οι συνήθειες της λατρείας των θεών στα πλαίσιά της μας παραπέμπουν στο χαρακτηρισμό της γιορτής αυτής ως <<πρόστυχης>>. 

Έχει αναφερθεί επίσης, ότι εορτάζονταν και προς τιμή της Περσεφόνης, κόρης της Δήμητρας. Τα Αλώα τελούνταν γύρω από τα αλώνια της Αττικής και επεκτείνονταν μέχρι την Ελευσίνα, όπου και κατέληγαν, έπειτα ακολουθούσε η Ποσειδώνια Πομπή και τελικά η μύηση στα μυστήρια της Δήμητρας και της Περσεφόνης.

 Υπάρχουν δύο εκδοχές για την περίοδο τέλεσης αυτής της γιορτής: Η πρώτη θέλει τα Αλώα να τελούνται τον μήνα Ιούνιο (Εκατομβαιώνα) με τη συγκομιδή των Σπαρτών και η δεύτερη το μήνα Δεκέμβριο (Ποσειδεώνα) με τον τρύγο και το άνοιγμα νέου κρασιού. 

Στα Αλώα δε συμμετείχε ιεροφάντης, αλλά ιέρεια, η οποία μυούσε τις υπό μύηση γυναίκες και όλες μαζί αντάλλασσαν ελεύθερους λόγους, σκώμματα και στο τέλος δειπνούσαν. Στο δείπνο περιλαμβάνονταν όλα τα φαγητά εκτός από τα απαγορευμένα στις τελετές (αυγά, ρόδι κλπ). 

Γιατί όμως χαρακτηρίστηκε <<πρόστυχη>>; 

 Οι γυναίκες σε αυτή τη γιορτή είχαν ομοιώματα σε σχήμα γενετικών οργάνων και φαγητά σε αντίστοιχα σχήματα φαλλών και αιδοίων. Με τη λήξη του δείπνου έθαβαν τους φαλλούς στη γη, διότι πίστευαν ότι με αυτό τον τρόπο ενισχύονταν η βλάστηση και η γονιμότητα. Εκτός των άλλων, στα Αλώα ανταλλάσσονταν αισχρολογίες μεταξύ όλων των γυναικών ακόμη και η ιέρεια προέτρεπε σε απιστίες τις παντρεμένες και χόρευαν οργιαστικά μεταξύ τους. 

Από τον 4ο π.Χ. αιώνα συμμετείχαν εταίρες και οι γυναίκες ξεχύνονταν στους δρόμους χορεύοντας προκλητικά τραγούδια. Γενικά, τα Αλώα στην αρχαιότητα υπήρξαν γυναικεία γιορτή και τελούνταν νύχτα αν και οι σωθείσες πληροφορίες δεν είναι αρκετές συγκριτικά με άλλες συνήθειες των Αρχαίων Ελλήνων.

 Τα Αλώα επιπλέον, έχουν δύο εκδοχές εννοιολογικής προέλευσης: 

Η πρώτη αναφέρει ότι τα Αλώα σημαίνουν το αλώνι, κατά τον Φιλόχορο και η δεύτερη ότι αλωαί σημαίνουν φυτείες αμπελιών σύμφωνα με τον σχολιαστή του Λουκιανού. Τα Αλώα διαρκούσαν αρκετές ημέρες και με τη λήξη τους ακολουθούσαν οι <<Πάτριοι Αγώνες>>, στους οποίους δεν είχαν δικαίωμα συμμετοχής όλοι οι Αρχαίοι Αθηναίοι πολίτες, όπως είθισται σε άλλες τελετές. Ωστόσο, σε αυτή τη γιορτή οι έφηβοι είχαν το δικαίωμα δημόσιας δημηγορίας. Καταλαβαίνουμε από τα παραπάνω την αιτία χαρακτηρισμού ως <<πρόστυχης>> γιορτής της αρχαιότητας τα Αλώα, καθώς στη σύγχρονη εποχή δεν είναι κάτι που συνηθίζεται η χρήση περίεργων ομοιωμάτων και προκλητικών χορών με χρήση άσεμνου λεξιλογίου αν και στην αρχαιότητα αυτό ήταν μία συνήθεια και θεωρούνταν φυσιολογικό.